Piyasalarda Trump sarsıntısı: Sert düşüş sonrası resesyon riski

PİYASALARDA TEDİRGİNLİK

ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük tarife­leri dünya piyasalarında sert dalgalanmalara neden oldu. Hareketli geçen bir günün ardın­dan, Trump’ın karşılıklı gümrük tarifelerini devreye alması piya­salarda tedirginlik yarattı.

Dünya gazetesinin haberine nazaran 3 Nisan’da Türkiye’ye nazaran akşam saatlerin­de ABD piyasaları açılışında Dow Jones endeksi 1100 puanın üze­rinde kıymet kaybetti ve yüzde 2,66 azalarak 41.103,63 puana geriledi. S&P 500 endeksi yüzde 3,32 aza­lışla 5.482,70 puana ve Nasdaq en­deksi yüzde 4,5 kayıpla 16.811,42 puana indi. Trump, karşılıklı ta­rife oranlarını açıklarken, hisse pi­yasalarında açılışta negatif seyir izlendi.

Kronik ticaret açıkları­nı bir ekonomik sıkıntıdan fazla, ABD’nin güvenliğini tehdit eden bir ulusal acil durum olarak nite­lendiren Trump, bunun ülke için büyük bir tehdit olduğunu vur­guladı. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada da tarifelerin ticaret açığından kaynaklanan tehdidin ortadan kalktığı yahut hafiflediği belirlenene kadar yürürlükte ka­lacağı vurgulandı.

KÜRESEL İKTİSAT RESESYONA SÜRÜKLENEBİLİR

ABD Hazine Bakanı Scott Bes­sent, ülkelerin karşılıklı tarifelere misilleme yapmamalarını tavsiye ederken, misilleme yapılmaması durumunda daha yüksek gümrük vergisi oranları uygulanmayaca­ğını, aksi halde oranların tırma­nacağını söyledi. Ticaret Bakanı Howard Lutnick de tarifeler için bir muafiyet yapılmayacağını ve gümrük vergilerine karşı ülkelerin misilleme yapmasının tesirli olma­yacağını düşündüğünü kaydetti.

Analistler, piyasalarda son günler­de gümrük vergilerinin beklenen­den daha düşük olabileceğine da­ir bir inanç olduğuna işaret ede­rek, açıklanan oranların piyasada fiyatlandırılan gümrük vergilerin­den daha yüksek olduğunu belirtti. ABD’nin kıymetli ticaret ortakları­na yönelik geniş gümrük vergileri­nin tam kapsamlı bir ticaret savaşı korkusunu tetiklediğini söyleyen analistler, global iktisadın re­sesyona sürüklenme riskinin art­tığını tabir etti.

DOLAR ENDEKSİNDE 2 YILIN EN MAKÛS GÜNLÜK SEVİYESİ

Ülkede 10 yıl vadeli hazine tah­vili faizi 15 baz puan azalışla yüz­de 4,05’e geriledi. Dolar endeksi de yüzde 2’den fazla azalarak 101,68’e indi ve yaklaşık 2 yılın en makûs gün­lük düşüşünü kaydetti.

Makroeko­nomik data tarafında, ABD’de birinci defa işsizlik maaşı müracaatında bulunanların sayısı 29 Mart ile bi­ten haftada 219 bine gerileyerek piyasa beklentilerinin altında ger­çekleşti. Ülkenin dış ticaret açı­ğı da şubatta aylık bazda yüzde 6,1 azalışla 122,7 milyar dolara gerile­di. ABD’nin ihracatı şubatta aylık bazda yüzde 2,9 artarken, ithalatı yatay seyir kaydetti.

APPLE VE NIKE PAYLARINDA SERT DÜŞÜŞ

Tarife açıklamaları sonrasın­da global tedarik zincirlerine sa­hip ve ithalata fazla bağımlı şirket­ler ile teknoloji şirketlerinin his­selerindeki düşüş dikkati çekti. Apple’ın payları yaklaşık yüzde 8, Nike’ın payları yüzde 10 geri­ledi. ABD’li teknoloji devlerinden Microsoft yaklaşık yüzde 3, Nvidia yüzde 5, Amazon ile Meta yaklaşık yüzde 7 ve Alphabet ile Tesla yak­laşık yüzde 3 olmak üzere sert ka­yıplarla güne başladı.

ONS ALTIN 3.167 DOLARII GEÇTİ

ABD’nin yeni gümrük tarifelerini açıklamasının akabinde birinci 24 sa­atteki reaksiyonlar şöyle gelişti:

-AB ve Çin ağır misilleme kelamı verdi.

-Altının onsu 3 bin 167 doların üzerini çıktı

-Wall Street’teki stratejistler ta­rifelerin büyüme üzerinde aşağı, enflasyon üzerinde üst istikametli tesirleri olmasını beklediklerini duyurdu.

-Fed’in para siyasetleri açısın­dan sarsıcı bir tesir olması bekle­niyor.

-Bakır, alüminyum ve çinko, em­tiaya olan talebi azaltacağı endişe­siyle düşüşe geçti.

-Apple Inc.’dan Toyota Motor Corp. ve Nike Inc.’a kadar, ulusla­rarası tedarik zincirlerine bağımlı global şirketlerin payları kıymet kaybetti.

-ABD’lilerin yüzde 58’i Trump’ın açıkladığı tarifelerin iktisada ziyan vereceğine inanıyor.

-Dolara karşı güçlü bir perfor­mans sergileyen euro, 1,1146 sevi­yesine kadar ulaştı.

-Asya, Avrupa ve Amerika borsa­larında sert düşüşler yaşandı.

BORDA İSTANBUL SERT DALGALANDI, DOLAR PARALEL SEYRETTİ

Yeni gümrük tarifeleri dolar üzerindeki baskıyı artırdı. Türkiye’de de bunun tesirleri hissedildi. Borsa İstanbul endeksi açılışta 9.600 puanın üzerine kadar çıktı. Gün içinde açıklanan bilgiler ve Trump tarifelerinin tesiriyle 9.487 puan düzeylerine kadar düştü. Altın vadeli süreçlerinde de sert dalgalanmalar görüldü. Dolar ise TL karşısında paralel bir seyir izledi. 37.90 lira düzeyinde seyrine Türkiye piyasalarında kapanışa kadar devam etti.

“REKABET AVANTAJI SAĞLAR”

OSD Başkanı Cengiz Eroldu Türkiye’ye baz düzeyde ek gümrük vergisinin uygulanacak olmasının, daha yüksek düzeyde uygulanacak ülkelere göre ABD’ye ihracatta bir rekabet avantajı sağlayacağını kaydetti. Eroldu, “Bu oranlar otomotiv üretiminde kullanılan birtakım kesimler için geçerli olacak olup, bir kısım tedarik sanayi açısından izafî bir avantaj oluşması beklenebilir” tabirlerini kullandı. Eroldu, “Alınan kararlar ile oluşturulan muhafaza duvarları ABD otomotiv endüstrinin rekabetçiliğini olumsuz etkileyecektir” diye konuştu.

“HEM RİSK HEM FIRSAT VAR”

TAYSAD Başkanı Yakup Birinci, Çin ve AB ülkelerine yönelik uygulanacak daha yüksek vergi oranları ile karşılaştırıldığında Türk üreticilere göreli bir rekabet avantajı sunacağını bildirdi. Birinci, “Bu durum kısa vadede ABD pazarındaki pozisyonumuzu korumamıza katkı sağlayabilecektir” dedi Türkiye açısından bu tarifelerin hem riskler hem de fırsatlar içerdiğini lisana getiren Birinci, “Bu yeni devirde değerli avantajlar sağlayabiliriz” açıklaması yaptı.

BRENT PETROL SERT ÇAKILDI

ABD’nin ikinci baharı olan Donald Trump’ın tarifeleri petrol fiyatlarını da sert vurdu. Mart sonunda 75 dolar düzeylerine kadar çıkan brent petrol gümrük tarifelerinin yayınlanmasıyla birlikte, tarafını aşağı hakikat çevirdi. Birinci etapta Türkiye’ye nazaran gece saatlerinde birinci reaksiyon 72 dolar oldu. Sonrasında gün içinde düşüş 70 doların altını görerek, 69.8 düzeyleri görüldü. Böylelikle brent petrol 31 Mart’tan bu yana yüzde 8 düştü.

Aynı periyotta Batı Teksas tipi (WTI) ham petrolün varili 31 Mart’ta 71.7 dolardan alıcı buluyordu. Dün ise 66 dolar düzeylerinde seyretti. Fiyatlardaki düşüşte, artan talep kaygıları tesirli oldu. ABD’nin tarife adımları sonrasında birçok ülkenin misilleme yapacağını öngören uzmanlar, bu durumun piyasalarda, ekonomik büyümeyi yavaşlatacak ve petrol talebini sınırlayacak global bir ticaret savaşını tetikleyebileceği kaygılarını artırdığını kaydetti.

“TÜRKİYE, ASYALI FİRMALAR İÇİN YATIRIM ÜSSÜ OLABİLİR”

Türk iş dünyası, Trump’ın açıkladığı vergilerin avantaj olacağını tabir ediyor. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Lideri Nail Olpak, ABD’nin Türkiye’ye uygulayacağı ek tarifenin yüzde 10’luk genel vergi ile hudutlu kalmasını önemsediklerini belirterek, “Ülkemize uygulanacak yüzde 10 gümrük vergisini öbür ülkelere kıyasla bir avantaja dönüştürerek, yanlışsız stratejiyle global ticaret rekabetinde bir adım öne geçebiliriz” dedi.

En fazla ihracat gerçekleştirdikleri AB başta olmak üzere global ticaretteki rakiplerinin mevcut ticaret ve yatırım ilgilerinde konumlarını değiştirebileceğini kaydeden Olpak, şöyle devam etti: “Türk iş dünyası olarak her vakit olduğu üzere riskleri yeterli okuyarak bu sürecin fırsatlarına odaklanmalıyız. Örneğin, yüksek tarifeye maruz kalan Asyalı firmalar için Türkiye bir yatırım üssü olabilir ve onlar daha düşük tarife ile ABD pazarına erişim sağlayabilirler. Türkiye’nin Avrupa ile olan mevcut ekonomik iştiraki da güncellenen bir gümrük birliği ile daha üst düzeye çıkarılabilir” diye konuştu.

PELİSTER: “TÜRKİYE KAOSTAN AVANTAJ SAĞLABİLİR”

İKMİB Yönetim Kurulu Lideri Adil Pelister, yeni tarifelerin Türkiye için başta demir çelik olmak üzere, otomotiv, kimya ve dokumacılık dallarında olumsuz tesirlerini olabileceğini kaydetti. ABD’nin yeni global ticaret savaşı atağının kaos üzere görünse de Türkiye’nin bu kaostan avantaj elde edebileceğini kaydeden Pelister, “Kısa ve orta vadede hammadde üretim maliyetlerimizin olumsuz etkileyebileceğini öngörmüyoruz.

Aksine orta ve uzun vadede doların kıymetinin aşağıya düşmesi yanı sıra euronun üst çıkması mümkün olabilir. Bununla birlikte yeni global ticaret savaşları Türkiye için bir fırsat olabilir. AB ile Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve vize serbestisinin sağlanması ayrıyeten yeni Hür Ticaret Muahedeleri yapılması mümkün olursa kesimimiz ve ülkemiz açısından olumlu istikamette çok önemli katkılara sebep olabilecektir” dedi.