Özkök İzmir anketini açıklıyor: Yemek parası bulamıyoruz

İzmirli olduğum için söylemiyorum.
Şurası kesin.
Hep Kürtler üzerine konuşuyoruz lakin, bu ülkede artık coğrafik işaretlemesi besbelli bir “İzmir sosyolojisi” de var.
Mesela her yıl bisikletlerinin üzerinde gördüğümüz ve artık dünyaca da tanınan “İzmir’in Süslü Kadınları” hareketi.
Ve bu sosyolojinin önemli bir araştırması 27-30 Ocak 2025 tarihleri ortasında yapıldı.
“BAYETAV Akademik Çalışmalar Grubu” tarafından yapılan araştırmanın sonuçları “İzmir Barometresi” ismi altında geçen ay yayınlandı.
Bu araştırmayı satır satır okudum ve size oradan bir İzmirli portresi çıkardım.
İzmir artık bütün Türkiye’nin merceği altında bir kent olduğu için bu profil sanıyorum herkesin ilgisini çekecektir.
Kimdir bu 23 yıldır “Erdoğan’a meydan okuyan, teslim olmayan şehir…”

HER 10 İZMİRLİDEN 5’İ “ATATÜRKÇÜYÜM” DİYOR
Önce “İzmirlinin kimliğinden” başlayayım.
İzmirli kişiliğini nasıl tanım ediyor.
Araştırmada şu soru sorulmuş ve beni hiç şaşırtmayan sonuçlar gelmiş…
“Kendinizi en yakın hissettiğiniz kimlik nedir” sorusuna verilen yanıtlar şöyle:
(*) YÜZDE 56.5. “Atatürkçüyüm.”
(*) YÜZDE 15.6. “ Milliyetçiyim”
(*) YÜZDE 12.5. “Dindar/Muhafazakarım”
(*) YÜZDE 6.2. “Sosyal demokratım”
(*) YÜZDE 4.8. “Solcuyum”
(*) YÜZDE. 2.7. “Demokratım”
(*) YÜZDE. 1.2 “Çevreci”
(*) YÜZDE. 0.7. “Feminist”

DİNDAR VE MUHAFAZAKÂR VAR FAKAT İSLAMCI YOK
Dikkat edin bu portre içinde “Dindar ve muhafazakâr” var fakat “İslamcı” yok.
Varsa da kendini “Dindar/Muhafazakâr kamuflajı içinde saklıyor.

SÜSLÜ BAYANLARA EN UZAK KİMLİK: DİNDAR MUHAFAZAKÂR VE FEMİNİZM
Bir de “Size en uzak kimlik hangisi” sorusu sorulmuş.
Cevaplar şöyle:
(*) YÜZDE 30.9. “Dindar/Muhafazakar”
(*) YÜZDE 22.3. “Feminist”
(*) YÜZDE. 17.8 “Solcu”
İzmir’de çocukluğumdan beri Cuma ve bayram namazlarında “Hisar Camii’nin” avlusu sokaklara kadar taşar.
Yani dindardır fakat “Beş vakit namaz Müslümanlığı değildir” bu.

İZMİRLİ DİYOR Kİ: BU KENTTE KİMSE KİMSEYE AYRIMCILIK YAPMAZ
İzmirlilerin övündüğü özelliklerinden birisi, “Bir ortada yaşama kültürü.”
(*) HALKIN YÜZDE 61’İ “İzmir’de farklı dini inançlar/mezheplere sahip bireyler ayrımcılığa uğramaz” düşünesinde.
Ancak “Farklı etnik bireyler” kelam konusu olduğunda bu oran düşüyor.
İzmirlinin yüzde 43’ü “Bu kentte farklı etnik kökenden bireyler eşit muamele görür” görüşünde.
Yüzde 35.6’sı ise bu türlü düşünmüyor.
Hatta “Mülteciler farklı muamele görmez” diye düşünenlerin oranı bile etnik farklılıktan yüksek.
İzmirlinin yüzde 45’i “Bu kentte mültecilerin eşit muamele gördüğüne” inanıyor.

HER 10 İZMİRLİDEN 6’SI: BURADA BAYAN TOPLUMSAL HAYATA EŞİT KATILIR
Gelelim İzmir’in en büyük fark yaratan özelliğine…
Kadın ve kent konusuna.
Tabi ki İzmir, her yıl “Süslü bayanlar bisiklet günü” fotoğraflarında gördüğümüz rengarenk bayanlardan ibaret değil.
Ama İzmir birçok gösterge bakımından bayan dostu bir kent.
Mesela halkın yüzde 60’ı “İzmir’de bayanların kamusal hayata iştirak bakımından eşit fırsatlara sahip olduğunu” düşünüyor.
Böyle düşünmeyenlerin oranı yüzde 21.5.
Ancak bu soru yalnızca bayanlara sorulduğunda yüzde biraz düşüyor.
Çünkü bayanların yüzde 51.7’si toplumsal hayata eşit katılabildiğini düşünüyor.
Ancak bu da yüksek bir oran denilebilir.

ÜNİVERSİTE MEZUNU HER 10 İZMİRLİ BAYANDAN 7’Sİ “BEN BU KENTTE EŞİTİM” DİYOR
Bir de şu.
Kadınların eğitim düzeyi yükseldikçe, “Eşit iştirake inanan sayısı çarpan biçiminde yükseliyor.
Lise altı eğitim almış bayanların yüzde 48.5’u eşit fırsata inanırken, lise mezunlarının yüzde 62.2’si, üniversite mezunlarının ise yüzde 73’ü eşit fırsata sahip olduğunu söylüyor.

İZMİR’İN MÜBADİLİ, BALKAN VE GİRİT GÖÇMENİ EŞİTSİZLİK GÖRÜYOR MU
Tabi ki İzmir bir mübadele, Balkan ve Girit göçmeni kenti.
Bulgaristan mezunu bir ailenin çocuğu olarak beni en çok ilgilendiren sonuçlardan biri de Balkan, Girit, Makedonya göçmenlerinin ve mübadillerin hisleriydi.
Burada enteresan bir durum var.
İzmir’in yerli ve Anadolu kökenli Türklerinin yüzde 64.2’si “Ben bu kentte eşit muamele görüyorum” diye düşünürken, Balkan, Girit, Makedonya göçmenleri ve mübadillerin yüzde 53.6’sı bu eşit muamele hissine sahip.
Kendi adıma konuşayım.
Balkan göçmeni bir aile çocuğu olarak hayatım boyunca İzmir’de rastgele eşitsiz bir davranış ve muamele ile karşılaşmadım.

SON 3 AYDA YARGI VE ADALET İZMİRLİ GÜNDEMİNDE İKTİSATTAN SONRA İKİNCİ SIRAYA YÜKSELDİ
İzmir’in başında son 3 ay içinde çok değerli ve manalı bir gelişme oldu.
Soru şuydu:
“Türkiye’nin son 3 aydaki en kıymetli gündemi nelerdir?”
Dikkat: Soru açık uçlu soruldu.
1. İktisat: Yüzde 44.5
2. Hukuk ve adalet. Yüzde 11.9
3. Otel yangını. Yüzde 8.2
4. Siyaset. Yüzde.7.5
5. Bayana ve çocuğa şiddet Yüzde 5.8

Bence bu iktidar açısından son derece uyarıcı bir işaret. Zira birinci kez bir araştırmada “Yargı ve adalet sorununu” bu türlü ikinci sırada görüyorum.

BU TABLOYU YAVAŞ YAVAŞ BÜTÜN TÜRKİYE’DE GÖRECEĞİZ
Yargı probleminin yavaş yavaş Türkiye’nin öteki bölgelerinde de üst sıralara tırmanmaya başladığı görüyoruz daha da göreceğiz.
Bunu en fazla yargı mensupları düşünmeli.
Her önüne geleni gözaltına alma, tutuklama, ağır cezalara çarptırma, yargıyı yoluyla birtakım siyasalların yolunun kesilmeye çalışılması, büyük bir reaksiyona dönüşmeye başladı.

HER 10 İZMİRLİDEN 5’İ ÖCALAN DAVETİNE KARŞI
Beni şaşırtan bir sonuç ta Devlet Bahçeli’nin Öcalan’a silahları bırakma daveti hakkındaki kanılar.
İzmir’in yüzde 52.1’i bu çağrıyı olumsuz buluyor.
Olumlu bulanların yüzdesi yalnızca 26.4.
Yüzde 9.9 “Ortadayım” diyor. Yüzde 11.6’sının ise fikri yok.

DAHA ÇOK GERİLİMLİ, TASA VE ÖFKELİ DAHA AZ İNANÇSIZ, ÇARESİZ, VE GÜÇSÜZ
İzmirlilerin ekonomiyi bakışlarındaki ruh halleri ilginç…
Ekonomiyle ilgili hisleri için 1’den 10’a puan vermeleri istenmiş.
Sonuç şöyle:
(*) YÜZDE 54 “Yüksek seviyede stresliyim” diyor. Gerilim derecesi 10 üzerinden 6.4
(*) YÜZDE 51.2 “Yüksek seviyede kaygılıyım” diyor. Dert derecesi 10 üzerinden 6.2
(*) YÜZDE 44.5. “Yüksek seviyede öfkeliyim” diyor. Öfke derecesi 10 üzerinden 5.9
Ancak öteki birtakım göstergelere geçildiğinde bu seviyeler düşüyor.
(*) YÜZDE 28.3 “Yüksek seviyede çaresiz ve güçsüz hissediyorum” diyor. Çaresizlik ve güçsüzlük hissim çok az diyenler yüzde 49.8Çaresizlik derecesi 10 üzerinden 4.7

İZMİR’İN YARISI UMUTLU VE KEYİFLİ ÖTEKİ YARISI UMUTSUZ VE MUTSUZ
İzmir’i daima memnun bir kent olarak düşünürüz.
Ancak husus iktisat olunca; durdum farklı.
İzmir tam ortadan ikiye bölünmüş durumda.
(*) UMUT: Yüzde 23 “Orta derecede umutluyum”, Yüzde 27.4 “Çok umutluyum” diyor.
Buna karşılık yüzde 49.1 “Umudum çok az” diyerek anlatıyor kendini.
İzmir’in umut seviyesi 10 üzerinden 4.6
(*) MEMNUNLUK: Yüzde 25.3 “Çok mutluyum”, Yüzde 26.3 “Orta derecede mutluyum” derken;
Yüzde 48.4 “Çok az mutluyum” diyor.
İzmir’in “Mutluluk” derecesi 10 üzerinden 4.5.

HER 10 İZMİRLİDEN 6’SI: TATİLE PARAM YETİŞMİYOR, ARABA ALAMIYORUM
Bu ümitsizlik ve mutsuzluğu somut durumlara sokarsak;
(*) YÜZDE 64: “Yılda bir hafta tatile param yetmiyor.”
(*) YÜZDE 62: “Eskimiş mobilyalarımı değiştiremiyorum.”
(*) YÜZDE 58: “Otomobil sahibi olamıyorum.”
(*) YÜZDE 52: “İki günde bir et, tavuk yahut balık yiyemiyorum” diyor.

HER 10 İZMİRLİDEN 5’İ: GEÇTİĞİMİZ YIL KÂFİ YEMEK PARASI BULAMADIĞIM OLDU
Beni en çok şaşırtan ve düşündüren şey, şu sorunun yanıtı oldu:
“Geçtiğimiz yıl içinde aldığınız yiyeceğin yetmediği ve yeni yiyecek alacak paranızın olmadığı durum yaşadınız mı?”
Sıkı durun İzmirlinin karşılıkları:
(*) YÜZDE 23.2: Evet sık sık yaşadım.
(*) YÜZDE 26.2: Evet bazen yaşadık
(*) YÜZDE 50.6: Hiçbir vakit yaşamadık.

BU YOKSULLUĞUMUZUN SORUMLUSU KİMLERDİR
İzmirli sorumluluğu direk Devleti yönetenlere yüklüyor.
(*) YÜZDE 70. Toplumdaki adaletsizlik
(*) YÜZDE 69 Başarısız devlet yönetimi
(*) YÜZDE. 48 Aile
(*) YÜZDE 26 Bireyin kendisi

İZMİRLİ AKP’LİLER İSE DEVLETİ YÖNETENLERİ O KADAR SUÇLAMIYOR
İzmir’de AKP ve CHP’ye oy verenler sorumluluğu farklı yerlere atıyor.
(*) DEVLETİN SORUMLULUĞU; CHP’lilerin yüzde 82’si “Sorumlu yanlış devlet yönetimidir” derken, AKP’lilerin yalnızca yüzde 41’i yanılgıyı devlette buluyor.
(*) ADALETSİZLİK DİYENLER: CHP’lilerin yüzde 82.9’u hatası “Toplumdaki adaletsizliğe bağlarken, AKP’lilerin yüzde 56.8’i bu türlü diyor.

İZMİR’İN MUTLU OLDUĞU ŞEYLER: TOPLU TAŞIMA, GÜVENLİK, SANAT VE KÜLTÜR
Gelelim İzmirlilerin kentleri hakkındaki düşüncelerine…
İzmirlinin kamu hizmetleri bakımından şad olduğu 3 alan şunlar:
(*) TOPLU TAŞIMA Yüzde 42 toplu taşımadan mutlu olduğunu söylüyor. Fakat olmayanlar da yüksek: Yüzde 37.
Memnuniyet derecesi 5 üzerinden 3.
(*) GÜVENLİK “Kamusal alanda kendimi inançta hissediyorum” diyenlerin oranı yüzde 40.5. Hissetmeyenler ise yüzde 31.2. Memnuniyet derecesi 5 üzerinden 3.
(*) KÜLTÜR VE SANAT “Kültürel ve sanatsal faaliyetleri kâfi ve varlıklı bulanların oranı yüzde 40.8. Bulmayanlar yüzde 35.
Memnuniyet derecesi 5 üzerinden 3.1

HER 4 İZMİRLİDEN YALNIZCA 1’İ “DEVLET OKULU” DÜZGÜN DİYOR
En büyük şikayetlerden biri “Devlet okullarındaki eğitimin kalitesi”.
İzmirlilerin lakin yüzde 26’sı “Bu kentte devlet okullarında nitelikli eğitim veriliyor” diyor.
Yüzde 45.5 “Eğitim kalitesiz” görüşünde.

‘BU KENTTE BİZE GELECEK YOK’ DİYENLERİN SAYISI YÜKSEK
İzmirli gencin kararsız olduğu hususlardan biri “Mesleki mesleği geliştirme imkanı…”.
Yüzde 37.3 “Geliştirme imkanım var” derken, yüzde 38.2 “Yok” diyor.
Ekonomik fırsat ve iş imkanlarını kâfi bulanların oranı da düşük.
Sadece yüzde 30.3 bunu kâfi buluyor.

HER 10 İZMİRLİDEN 5’İ: “BU KENTTE BİZE FIRSAT YOK”
İzmirlinin yarısı (Yüzde 49) Kentteki ekonomik fırsat ve imkânın yetersiz olduğu kanısında.
Evet “Kimdir bu İzmirli” diye sorarsanız, “Robot Portresi” işte bu türlü bir insan.