Maliyet azaltma konusunda iki dünya markası: Jack Welch ve Elon Musk

Günümüz iş dünyasının en tesirli önderlerinden Elon Musk’ın şirket portföyü devasa: Tesla, SpaceX, X, Neuralink ve xAI

Yaklaşık 400 milyar dolarlık serveti ve radikal, maliyet düşürmeye dayalı idare üslubuyla Musk, çalışanlarını zorlasa da verimliliği artırmayı hedefliyor. Bilhassa X’i devraldıktan sonra iş gücünü %75 oranında azaltarak bu stratejiyi daha da ileri götürdü. Tesla ve SpaceX üzere şirketlerinde de benzeri maliyet kesme siyasetleri uyguladı; bazen kritik konumlar için yine işe alım yapmak zorunda kaldığını itiraf etse de, bu yaklaşımından asla taviz vermedi.

Musk siyasi arenada daha etkin bir tavır sergileyerek, Trump idaresiyle yakın münasebetler kurdu; bu durum, onun hem iş dünyasındaki hem de siyasi arenadaki tesirini artırdı. Yeni kurulan hükümette hatrı hayli sayılır bir konuma sahip oldu.

Musk’ın başında bulunduğu DOGE ünitesi, attığı marjinal atılımlarla tartışmaların odağında yer almaya devam ediyor. O denli ki Elon Musk yüz binlerce federal çalışana, geçen hafta misyon başındayken neler yaptıklarını açıklamaları için müddet verdi. Bu durum Elon Musk’ın federal hükümetin boyutunu küçültme gayretlerini genişletmesiyle birlikte kilit kurumlarda baş karışıklığına yol açtı.

Elon Musk’ın yöneticilik üslubu, akıllara General Electric CEO’su Jack Welch’i getirdi:

KİM BU JACK WELCH

Jack Welch, mütevazı bir geçmişe sahip: Bir tren kondüktörünün oğlu olarak General Electric’de başladığı mesleğinde, şirketin çeşitli kademelerinde vazife aldı. Tüm mesleğini birebir dev şirketin bünyesinde sürdürerek, bürokrasiyi ve fazlalığı ortadan kaldırmaya yönelik radikal adımlar attı. G.E.’nin yöneticisi olarak, 1981’deki vazifeye başladığında şirketin piyasa kıymeti 12 milyarken, onun liderliğinde bu sayı 2001 öncesinde 650 milyar dolara ulaştı. Welch, Six Sigma metodolojisini benimseyerek düşük performans gösteren çalışanları elerken, bu yaklaşım ona “Neutron Jack” lakabının verilmesine neden oldu.

Welch G.E.’de bürokrasiyi ve fazlalıkları azaltmak için milyarlarca dolar tasarruf sağladı, çalışan verimliliğini artırmak maksadıyla düşük performanslı elemanları ayıkladı. G.E.’nin başında geçtiği yıllarda, şirketin piyasa bedelini astronomik sayılara çıkararak, birçok Fortune 500 şirketine önder yetiştirilmesinde kilit rol oynadı. “Straight From the Gut” isimli otobiyografisi, yöneticiler için başucu kaynağı haline geldi.

Cumhuriyetçi olarak bilinen Welch, bilhassa Donald Trump periyodunda dayanaklarını geri çekmişti. Jack Welch’in formülleri, klâsik kurumsal dünyada kıymetli muvaffakiyetler getirirken, birebir vakitte iş gücü ve toplumsal sorumluluk hususlarında tenkitlere de neden olmuştu.

Musk’ın normları zorlayan ve sonları tekrar çizen maliyet düşürme yaklaşımının, klasik metotlarla muvaffakiyete ulaşan Welch’in formülleriyle benzerlikler barındırıyor. Welch’in kurumsal istikrar ve hesap verebilirlik sistemleri ile sonlandırılmış yaklaşımına rağmen, Musk’ın devasa serveti ve tesiri, onun hesap verebilirliğini tartışmaya açıyor.

İkisi de maliyet düşürme ve verimlilik artırma konusuna odaklanmış olsa da, uygulama biçimleri, art planları ve kamuoyundaki imajları birbirinden hayli farklı. Musk’ın yavuz, hatta vakit zaman tartışmalı usulleri ile Welch’in metodik ve klasik yaklaşımından hangisinin daha kalıcı ve tesirli olacağı, iş dünyası ve kamuoyu tarafından yakından takip ediliyor.